Het in beweging zetten van het Wiel der Wet

Dhamma Cakka Ppavattana Sutta

In deze toespraak zet de Boeddha voor de eerste keer het Wiel der Wet in beweging. Voor de eerste keer verkondigt hij de vier Edele Waarheden (cattari ariya sacca). De prediking vond plaats in het tegenwoordige Sarnath (in het vroegere hertenpark (Migadaya) van Isipatana) op volle maan in de maand juli (asalha), twee maanden na zijn verlichting. De aanwezige monniken waren Bhaddiya, Mahanama, Vappa, Kondañña en Assaji. Voorheen beoefende hij samen met hen extreem ascetisme, maar hij verliet hen omdat hij inzag dat dit niet het medicijn kon leveren voor het ophouden van lijden. Dan, na zijn verlichting, keert hij bij hen terug en verkondigt hij wat hij ontdekt heeft. De eerwaarde Kondañña verwerft daarop de eerste graad van heiligheid (sotapanna), de in de stroom getredene.

Deze beroemde toespraak was de eerste uit een reeks van zeer veel toespraken die de Boeddha in de 45 jaren die nog volgden, zou prediken.

Inhoudsopgave

Geen extremen

De middenweg

1 — De Edele Waarheid van lijden

2 — De Edele Waarheid van de oorzaak van lijden

3 — De Edele Waarheid van de opheffing van lijden

4 — De Edele Waarheid van het Pad dat leidt naar de opheffing van lijden

De twaalf spaken van het wiel

De Boeddha verklaard zijn verlichting

Geen extremen

Aldus heb ik gehoord (evam me sutam). Eens verbleef de Gezegende in het hertenpark (Migadaya) van Isipatana, nabij Varanasi (het toevluchtsoord voor asceten). Daar sprak hij de groep van vijf monniken[1] toe.

"Monniken, er zijn twee uitersten die niet in praktijk gebracht horen te worden door iemand die het wereldse leven verlaten heeft (pabbajito). Welke zijn deze twee? Er is beoefening van het najagen van plezier in de objecten van zintuiglijke begeerten (kamasukhallikanuyoga), hetgeen minderwaardig, laag, vulgair, verachtelijk is, en niet naar het goede leidt[2]; en er is beoefening van zelfkwelling (attakilamathanuyoga), hetgeen pijnlijk is, verachtelijk, en niet naar het goede leidt[3]."

De Boeddha zet de vier Edele Waarheden uiteen in het hertenpak.
De Boeddha zet de vier Edele Waarheden uiteen in het hertenpak.

De middenweg

"Monniken, de middenweg (majjhima patipada), welke door de Tathagata begrepen is, vermijdt deze beide uitersten; deze brengt visie voort (cakkhu), deze brengt kennis voort (ñana), en deze leidt tot vrede (vupasamaya), tot hogere wijsheid (abhiññaya), tot verlichting (sambodhaya), tot Nibbana. En wat is die middenweg die door de Tathagata begrepen is, die visie voortbrengt, die kennis voortbrengt, en die leidt naar vrede, naar inzicht, verlichting en Nibbana? Dat is eenvoudigweg het Edel Achtvoudige Pad (ariya atthangika magga), namelijk: juist begrip (samma ditthi), juiste gedachten (samma sankappa), juiste spraak (samma vaca), juist handelen (samma kammanta), juiste wijze van levensonderhoud (samma ajiva), juiste inspanning (samma vayama), juiste indachtigheid (samma sati), juiste concentratie (samma samadhi). Dit is de middenweg die door de Tathagata begrepen is, die inzicht voortbrengt, die kennis voortbrengt, en die naar vrede, naar inzicht, verlichting en Nibbana leidt[4]."

1 — De Edele Waarheid van lijden

"Dit monniken, is de edele waarheid van lijden (dukkha)[5]: Geboorte (jati) is lijden, ouderdom (jara) is lijden, ziekte (vyadhi) is lijden, dood (marana) is lijden; verenigd zijn met (sampayoga) iets dat men niet lief heeft (appiyehi), is lijden, gescheiden zijn (vippayoga) van iets dat men lief heeft (piyehi), is lijden, niet krijgen wat men verlangt is lijden (yampiccham nalabhati tam pi dukkam) — kortom (sankhittena), de vijf groepen van hechten (pañca upadana kkhandha), zijn lijden."

2 — De Edele Waarheid van de oorzaak van lijden

"Dit monniken, is de edele waarheid van de oorzaak (samudaya) van lijden[6]: Het is de hunkering (tanha) die wedergeboorte (ponobhavika) veroorzaakt en welke gepaard gaat met zintuiglijke hartstocht (kama raga) hetgeen bevrediging zoekt in dingen, dan weer hier, dan weer daar, namelijk: hunkering naar zintuiglijke geneugten (kama tanha), hunkering naar bestaan (bhava tanha), en hunkering naar niet-bestaan (vibhava tanha)."

3 — De Edele Waarheid van de opheffing van lijden

"Dit, monniken, is de edele waarheid van de opheffing (nirodha) van lijden[7]: Het is het volledig doen verwelken en doen ophouden, het opgeven, het afstand doen, de bevrijding ervan, de onthechting van die hunkering."

4 — De Edele Waarheid van het Pad dat leidt naar de opheffing van lijden

"Dit, monniken, is de edele waarheid van het Pad (magga) dat leidt naar de opheffing van lijden[8]: Het is eenvoudigweg het Edel Achtvoudige Pad (ariya atthangika magga), namelijk: juist begrip (samma ditthi), juiste gedachten (samma sankappa), juiste spraak (samma vaca), juist handelen (samma kammanta), juiste wijze van levensonderhoud (samma ajiva), juiste inspanning (samma vayama), juiste indachtigheid (samma sati), juiste concentratie (samma samadhi)."

De twaalf spaken van het wiel

Noot[9]

1.1 "'Dit is de edele waarheid van lijden.' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had[10]."

1.2 "'Dit is de edele waarheid van lijden, en die moet begrepen worden (pariññeyya).' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

1.3 "'Dit is de edele waarheid van lijden, en die is begrepen (pariññata).' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

2.1 "'Dit is de edele waarheid van de oorzaak van lijden.' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

2.2 "'Dit is de edele waarheid van de oorzaak van lijden, en die moet opgeheven worden (pahatabbha).' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

2.3 "'Dit is de edele waarheid van de oorzaak van lijden, en die is opgeheven (pahinam).' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

3.1 "'Dit is de edele waarheid van de opheffing van lijden.' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

3.2 "'Dit is de edele waarheid van de opheffing van lijden, en dat moet verwerkelijkt worden (sacchikatabba).' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

3.3 "'Dit is de edele waarheid van de opheffing van lijden, en dat is verwerkelijkt (sacchikatam).' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

4.1 "'Dit is de edele waarheid van het Pad dat leidt naar de opheffing van lijden.' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

4.2 "'Dit is de edele waarheid van het Pad dat leidt naar de opheffing van lijden, en dat moet ontwikkeld worden (bhavetatabbam).' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

4.3 "'Dit is de edele waarheid van het Pad dat leidt naar de opheffing van lijden, en dat is ontwikkeld (bhavitam).' Dit is de visie, de kennis, de wijsheid, de ontdekking, het licht van inzicht dat in mij verrezen is omtrent dingen waarvan ik voorheen nog nooit gehoord had."

De Boeddha verklaard zijn verlichting

"Zolang, monniken, mijn kennis en 'de dingen zien zoals ze werkelijk zijn' niet volkomen zuiver zou zijn met betrekking tot deze twaalf aspecten, in deze drie fasen van elk van deze vier edele waarheden (cattari ariya sacca) — zolang zou ik in de wereld met zijn goden (deva's), zijn mara's en brahma's, in deze generatie met zijn kluizenaars en brahmanen, met zijn deva's en mensen — niet verklaard hebben de onvergelijkbare perfecte verlichting (anuttara samma sambodhi)[11] verwerkelijkt te hebben."

"Maar zodra, monniken, mijn 'kennis en de dingen zien zoals ze werkelijk zijn' (ñanadassana), volkomen helder was met betrekking tot deze twaalf aspecten — in deze drie fasen van elk van deze vier Edele Waarheden — verklaarde ik in de wereld met zijn goden, zijn mara's en brahma's, in deze generatie met zijn kluizenaars en brahmanen, met zijn deva's en mensen, de onvergelijkbare perfecte verlichting verwerkelijkt te hebben."

"En aldus verrees in mij deze kennis en het inzicht: 'Onwrikbaar is de bevrijding van mijn geest. Dit is de laatste geboorte. Er zal geen opnieuw worden (wedergeboorte) meer zijn.'"

Dat is wat de Gezegende zei. De monniken waren verheugd en verblijdden zich in de woorden van de Gezegende.

En gedurende deze toespraak, ontstond in de eerwaarde Kondañña de hartstochtloze, onbevlekte visie van waarheid: "Alles wat de aard van ontstaan in zich heeft, heeft ook de aard van opheffing in zich[12]."

Toen het Wiel der Wet[13] aldus door de Boeddha te Isipatana in beweging werd gezet, verkondigden de Bhummatha deva's (aardgoden) éénstemmig: "Het onvergelijkbare wiel der wet is door de Gezegende in het hertenpark van Isipatana, nabij Varanasi, in beweging gezet en het is niet meer te stuiten door kluizenaar, priester (brahmaan), hemelwezen (deva), de verzoeker (Mara), hoge goddelijkheid (deva's) of wie dan ook in de wereld."

Toen zij de kreet van de aardgoden hoorden, verkondigden de Catumaharajika deva's éénstemmig: "Het onvergelijkbare Wiel der Wet is door de Gezegende in het hertenpark van Isipatana, nabij Varanasi, in beweging gezet en het is niet meer te stuiten door kluizenaar, priester, hemelwezen, de verzoeker, een hoge goddelijkheid of wat dan ook in de wereld."

Deze woorden werden gehoord in de hogere hemelen van de zintuiglijke sfeer (kama loka). En het werd éénstemmig verkondigd in de Catumaharajika hemel, in de Tavatimsa hemel, in de Yama hemel, in de Tusita hemel, in de Nimmana rati hemel, in de Paranimmita vasavatti hemel en vervolgens in de Brahma kayika hemelen. En dit tienduizendvoudige wereldsysteem schokte, schudde en beefde, en een onbegrensde verheven schittering doordrong de pracht der goden en weerspiegelde in de wereld.

Toen uitte de Gezegende deze kreet: "Kondañña heeft het begrepen! Kondañña heeft het begrepen (aññāsi vata bho Kondañño)[14]!" En dat is waarom Kondañña de naam 'Aññata Kondañña' (Kondañña die begrijpt) heeft gekregen.

Eindnoten

[1] Bhaddiya; Mahanama; Vappa; Kondañña; Assaji. Zie De Boeddha — De eerste discipelen van de Boeddha.

[2] Extreme sensuele toegeeflijkheid, wellust: kamasukhallikanuyoga is één van de extreme oefeningen.

[3] Extreem ascetisme: attakilamathanuyoga is de andere extreme oefening.

[4] Voor een gedetailleerd overzicht en beoefening, zie Ariya Atthangika Magga — Het Edel Achtvoudige Pad

[5] De edele waarheid van lijden: dukkha ariya sacca.

[6] De edele waarheid van de oorzaak van lijden: dukkha samudaya ariya sacca.

[7] De edele waarheid van de opheffing van lijden: dukkha nirodha ariya sacca.

[8] De edele waarheid van het Pad dat leidt tot de opheffing van lijden: dukkha nirodha gamini patipada ariya sacca.

[9] Er zijn drie aspecten m.b.t. elk van de vier Edele Waarheden (cattari ariya sacca) die begrepen moeten worden om ze volledig te verwerkelijken, namelijk: 1. de kennis van elk van de vier waarheden (sacca ñana); 2. de kennis dat achtereenvolgens de functie van elke edele waarheid begrepen moet zijn (kicca ñana); 3. de kennis dat achtereenvolgens de functie van elke edele waarheid begrepen en verwerkelijkt moet zijn (kata ñana), (zie ook katam karniyam). In de eerste toespraak somt de Boeddha deze drie aspecten voor elk van de vier Edele Waarheden op. Dit houdt dus in dat elke Edele Waarheid in alle drie de aspecten begrepen moet zijn. Drie aspecten maal vier Edele Waarheden vormen dan samen 'de twaalf spaken van een wiel' die allemaal begrepen moeten worden. In de rubriek De twaalf spaken van het wiel vertelt de Boeddha wat hij hier precies mee bedoelt. Hiermee benadrukt hij dat het doel binnen het boeddhisme, het volledig vrij zijn van lijden, helemaal draait om het juiste begrip, de 1e factor van het Achtvoudige Pad.

[10] 'Nog nooit van gehoord had', geeft aan dat hij geen leraar had van wie hij zijn kennis vernomen had, dat hij een Boeddha is. En omdat hij in staat is zijn ontdekking te onderwijzen is hij een bijzondere Boeddha, namelijk een samma sambuddha. Daarmee is hij ook niet louter een arahat.

[11] Hij verklaart niet alleen zijn verlichting, ook niet dat hij nu 'slechts' een Boeddha is, maar dat hij nu een Boeddha is die het verloren Pad heeft herontdekt en weer opnieuw zal gaan verkondigen, zie samma sambuddha.

[12] Yam kiñci samudayadhammam sabbam tam nirodhadhammam.

[13] De betekenis van Dhamma cakka ppavattana luidt als volgt: 'Het koninkrijk der waarheid'; 'Het wiel der waarheid'; 'Het koninkrijk der gerechtigheid'. Dhamma betekent hier 'wijsheid' of 'kennis', cakka 'fundament' of 'stichten', dhamma cakka betekent dus 'het stichten van wijsheid', en ppavattana 'uiteenzetten' of 'in beweging zetten'. Dhamma cakka ppavattana zou dan betekenen: 'Het in beweging zetten van het fundament van wijsheid'. Dhamma kan ook worden geïnterpreteerd als 'waarheid', en cakka als 'wiel'. Dhamma cakka ppavattana betekent dus ook: 'Het in beweging brengen of de uiteenzetting van het wiel der waarheid (of wet)'. De edele waarheden zijn niet tijd of persoonsgebonden, vandaar ze edel of universeel zijn.

[14] Kondañña begrijpt de vier Edele Waarheden. Hij verwerft het pad van 'het in de stroom treden' (sotapatti). Omdat hij de vier Edele Waarheden heeft begrepen, is hij in de gelegenheid op een correcte manier te oefenen, want het Pad moet ook volbracht (ontwikkeld) worden.

Document info
RegID S56-011
Bijgewerkt 11 december 2023 17:06:02
Auteur Peter van Loosbroek — Ananda
Locatie www.sleuteltotinzicht.nl
Copyright Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm
Overig Geen