De verweven factoren van het Achtvoudige Pad

De factoren van het Achtvoudige Pad zijn mentale factoren die geleidelijk aan in je ontwikkelen.

Inhoudsopgave

Het zijn mentale factoren

Waar beginnen?

Extra aanbevelingen

Het zijn mentale factoren

Het Edel Achtvoudige Pad bevat 8 factoren en moeten niet gezien worden als op zichzelf bestaande dingen alsof ze geen onderlinge verbinding met elkaar hebben.

De factoren van het Pad zijn namelijk mentale factoren (cetasika) die ontwikkeld moeten worden. Geen enkel ding bestaat op zichzelf. Aan alles wat er is, gaat een voorwaardelijke conditie (paccaya) vooraf om te kunnen bestaan. Neem nu eens bijvoorbeeld juist begrip, de 1e factor. Dat is er niet zomaar ineens. Het ontstaat niet uit het niets, het moet ontwikkeld worden. Daarom zijn er dingen die eraan vooraf gaan, zoals onwetendheid, waarnemen, verlangens, gevoelens, begeerte, etc. Al die dingen beïnvloeden elkaar.

Daarom komen in de lijst cetasika's dan ook meerdere en andere namen voor, maar deze hebben allemaal betrekking op de algehele ontwikkeling van de factoren van het Pad dat in Het hart ontwikkeld dient te worden.

Het is dan ook niet zo, dat één factor van het Pad in één keer ontwikkeld wordt en je dan pas de volgende factor gaat ontwikkelen. Juist begrip oftewel wijsheid, inzicht — de 1e factor van het Pad — is de voorwaardelijke factor voor bevrijding. Zou je die helemaal ontwikkeld hebben, dan zou je de andere factoren niet meer hoeven te ontwikkelen. Dan zou je dus klaar zijn met de taak, maar zo werkt het niet.

Ook kan juist begrip bijvoorbeeld niet ontwikkeld worden als dat niet samengaat met de juiste inspanning (6e factor) en de juiste indachtigheid (7e factor). Zo wordt elke factor van het Pad ontwikkeld door meerdere factoren. Meerdere factoren zijn nodig om andere factoren te kunnen ontwikkelen. Daarom heb ik in het begin van de sectie Inzicht meditatie zo de nadruk gelegd dat dingen niet op zichzelf staan. Het is ook niet zo, dat de 8e factor het hoogtepunt of eindpunt van het Achtvoudige Pad markeert. Straks leer je waarom dat zo is.

In het leven spelen er veel zaken die een bijdrage leveren aan je mentale ontwikkeling. Veel dingen moeten onder controle gebracht en ontwikkeld worden wil je niet in het lijden ondergedompeld worden.

Waar beginnen?

In overeenstemming met de boeddhistische Leer is er — vanwege de wet van het oorzakelijk ontstaan (paticcasamuppada) — nergens een eerste begin van dingen waar te nemen. Dit geld dus ook voor de factoren (en dus de beoefening) van het Achtvoudige Pad. Zo zegt de Boeddha bijvoorbeeld dat begrip altijd de voorloper (pubbangama) hoort te zijn en dat deze altijd moet samengaan met de juiste inspanning (6e factor) en de juiste indachtigheid (7e factor) van het Pad. Vergeet niet dat alle factoren elkaar constant en kruislings beïnvloeden, vanwege het eenvoudige feit dat ze niet los van elkaar bestaan.

Een mentale factor zet je niet even in de 'parkeerstand'. Stel, je hebt een emmer met water die het mentale gebied voorstelt, en je hebt een palet met 52 kleuren die de 52 cetasika's voorstellen. Wanneer je van elke kleur een beetje aan de emmer met water toevoegt, zal elke kleur invloed op de kleur van het water hebben en is er dan onafscheidelijk mee verbonden. Elke keer als je wat kleur toevoegt verandert de kleur van het water. Op dezelfde wijze wijzigt het mentale gebied ook telkens wanneer je een mentale factor verder tot ontwikkeling hebt gebracht.

Wanneer het eerste niveau van juist begrip aanwezig is, d.w.z. dat iemand begrijpt dat daden gevolgen hebben, zal het Pad sneller en eerder in iemand tot ontwikkeling komen. De deugdzaamheid (factor 3-5) van zo iemand is dan al in redelijke mate goed ontwikkeld en die persoon zal daar dan minder nadruk op hoeven te leggen. Echter, als dat niveau van begrip er nog niet is, dan zal iemand extra inspanning moeten leveren om een deugdzaam leven te leiden (factor 3-5). Hierdoor groeit zijn begrip omtrent daden en gevolgen omdat hij dat zelf ervaart. Zoals we hebben gezien komt bij zo'n training juist begrip kijken, dat ondersteund moet worden met de juiste inspanning (6e factor) en de juiste indachtigheid (7e factor). Je moet het dus niet allemaal zo zwart-wit zien.

In A10-001 (zie de Extra aanbevelingen) geeft de Boeddha een opsomming van de training en hij begint met deugdzaamheid, maar hij kan dat niet uitsluiten omdat deugdzaamheid een vereiste voorwaarde (paccaya) is voor juist begrip. Er zijn altijd wel momenten waarop je extra aandacht besteedt aan de ontwikkeling van een bepaalde factor. Maar hoe kan je mentaal ontwikkelen als er geen aandacht is? Hoe kan je juist begrip ontwikkelen als er geen deugdzaamheid is? Dat is niet mogelijk. Elke training vult alles aan. Zelfs als je in de file komt te staan kun je op vele vlakken jezelf trainen. Dingen staan niet los van elkaar.

Zoals de ribbels op een strand steeds sterker worden door elke golf, zo wordt door oefening elke factor van het Pad steeds sterker waardoor het Pad op den duur volledig ontwikkeld is.

Veel schrijvers over het boeddhisme en mensen die het boeddhisme onderwijzen, beweren dat het Pad beoefend moet worden waarbij begonnen wordt bij de 1e factor en eindigt bij de 8e factor, en hebben daarom de ware aard ervan verkeerd begrepen. Zolang er onwetendheid (avijja) is, worden de vier Edele Waarheden niet allemaal in één moment door en door begrepen. Dus weten zij ook niet hoe de factoren van het Pad ontwikkeld moeten worden. Voor het correct in praktijk brengen van het Pad is het begrijpen ervan fundamenteel omdat dit leidt tot het begrijpen van de Leer de Boeddha.

Extra aanbevelingen

Zie M117 — Maha Cattarisaka Sutta — De grote veertig, waarin de Boeddha aangeeft dat juist begrip de voorloper is. Hij geeft daarin ook aan dat voor de arahat er geen 8, maar 10 factoren zijn.

In A10-001 — Kimatthiya Sutta — Welk doel? geeft de Boeddha de stapsgewijze ontwikkeling aan.

Document info
RegID sEuA6bpszehFqLF
Bijgewerkt 30 januari 2023 14:34:35
Auteur Peter van Loosbroek — Ananda
Locatie www.sleuteltotinzicht.nl
Copyright Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm
Overig Geen