De hoofdbezoedelingen

Asava

Inhoudsopgave

Definitie

Verklaring van de samenvoegingen

De gerelateerde termen

Geleidelijke vernietiging

De arahat

Extra toelichting

Meer lijsten

Definitie

De term asava kan het volgende betekenen: 'bezoedelingen'; 'overstromingen'; 'banden'; 'onzuiverheden'; 'invloeden'; 'aantastingen'; 'stromen'; 'instromingen'; 'vooroordelen'; 'bedwelmingen'; 'neigingen'; 'impuls'; 'aanzet'; 'dwang'. Ze worden gebruikt om naar de hoofdbezoedelingen te verwijzen. Het komt overeen met de term tanha, wat gewoonlijk vertaald wordt als begeerte of hunkering.

We vertalen het woord asava (a + sava = in-stromen) als een invloed die iemand tot een bepaald gedrag aanzet. Voornamelijk wordt in de sutta's gesproken over vier bezoedelingen:

1. kamasava — De bezoedeling van zintuiglijkheid (oftewel sensualiteit).
2. bhavasava — De bezoedeling van worden (oftewel bestaan, zie bhava).
3. ditthasava — De bezoedeling van meningen (oftewel opvattingen).
4. avijjasava — De bezoedeling van onwetendheid (oftewel gebrek aan hogere kennis).

Verklaring van de samenvoegingen

1. kamasava = kama + asava.
2. bhavasava = bhava + asava.
3. ditthasava = ditthi + asava.
4. avijjasava = avijja + asava.

De gerelateerde termen

Uit onderstaande lijst kunnen we opmaken dat 'asava' verwijst naar begeerte (tanha), zoals in de definitie van asava staat vermeld.

1. Wanneer er begeerte naar zintuiglijkheid (kama tanha) is, is dit de bezoedeling van zintuiglijkheid (kamasava).
2. Wanneer er begeerte naar het proces van worden (oftewel bestaan) (kama bhava) is, is dit de bezoedeling van worden (bhavasava).
3. Wanneer er het hechten aan meningen (ditthi) is, is dit de bezoedeling van meningen (ditthasava).
4. Wanneer er onwetendheid (avijja) (oftewel een gebrek aan hogere kennis) is, is dit de bezoedeling van onwetendheid (avijjasava).

Geleidelijke vernietiging

Voor de realisering van verlichting, Nibbana, is het uitrukken of de vernietiging van de bezoedelingen noodzakelijk. Dit gebeurt geleidelijk bij het bereiken van de bovenwereldse paden (lokuttara magga) door de edele personen (ariya puggala).

Door het pad van 'de in de stroom getredene' (sotapanna), wordt de bezoedeling van meningen (ditthasava) vernietigd; door het pad van 'niet meer terugkeren' (anagami), wordt de bezoedeling van zintuiglijkheid (kamasava) vernietigd; door het pad van arahatschap, wordt de bezoedeling van worden (bhavasava) en de bezoedeling van onwetendheid (avijjasava) vernietigd.

De Boeddha laat zien hoe de bezoedelingen te overwinnen zijn, namelijk door inzicht, zintuiglijke controle, door vermijding en door een verstandig gebruik van de noodzakelijkheden van het leven. Zie hiervoor M002 — Sabbasava Sutta — Alle bezoedelingen.

De sutta's die sluiten met de verwerkelijking van arahatschap door de luisteraars, eindigen vaak met de woorden: 'Tijdens deze uitspraak werd het hart van de monniken bevrijd van de bezoedelingen door de afwezigheid van hechten (anupadaya asavehi cittani vimuccimsu ti).'

De arahat

De arahat is volledig vrij van de bezoedelingen. Hij begrijpt dat alle bezoedelingen zijn uitgeblust, zie asavakkhaya ñana.

Khinasava is een naam voor een arahat, een heilige, omdat dit iemand is waarvan de bezoedelingen (asava's) zijn vernietigd, of iemand die vrij van bezoedelingen is.

De staat van de geest van een arahat wordt vaak asavakkhaya genoemd, 'de vernietiging van de bezoedelingen'.

Extra toelichting

In de sutta's wordt ook een lijst van drie gevonden, waarin de derde, ditthasava, wordt weggelaten. Bijvoorbeeld in de eerste toespraak S56-011 — Dhamma Cakka Ppavattana Sutta — Het in beweging zetten van het Wiel der Wet. Hier geeft de Boeddha de volgende drie vormen van begeerte aan:

1. kama tanha — De bezoedeling van zintuiglijkheid (oftewel sensualiteit).
2. bhava tanha — De bezoedeling van worden (oftewel bestaan, zie bhava).
3. vibhava tanha — De begeerte naar niet-bestaan (nihilisme)

De laatste twee, bhava tanha en vibhava tanha hebben betrekking op het hechten aan meningen hetgeen afgeleid is van de twee extreme leerstellingen sassata ditthi en uccheda ditthi (inclusief natuurlijk de overige leerstellingen die daar tussen vallen). Het hechten aan dergelijke leerstellingen impliceert reeds het hechten aan meningen (ditthi).

Gezien het feit dat deze leerstellingen op meningen zijn gebaseerd, dient goed begrepen te worden dat ook het hechten aan de Leer van de Boeddha (de Dhamma) door hem van de hand gewezen wordt. En 'Dhamma' verwijst niet alleen naar de Leer van de Boeddha, maar naar 'alle dingen', alle dhamma's. Omdat het hechten aan wat dan ook sterk verweven is met onwetendheid (avijja), wordt die onwetendheid in stand gehouden. Het hechten aan de Leer van de Boeddha is hierin geen uitzondering. Dit is welllicht de reden waarom de Boeddha ditthi en avijja in bovenstaande lijst van drie (in S56-011) niet specifiek genoemd heeft.

Daarnaast heeft de Boeddha in zijn eerste toespraak vooral bhava tanha en vibhava tanha de nadruk hierop gelegd vanwege de sterke invloed die leerstellingen op mensen hebben omtrent hun denkwijze en gedrag. Daarbij komt dat leerstellingen over een 'zelf', geen einde aan zelfzuchtig kunnen maken maar dit juist intensiveren. Het draait immers allemaal om 'zelf' wat 'de kern' genoemd kan worden van hechten aan meningen en onwetendheid. Dit is een andere reden waarom de Boeddha ditthi en avijja niet nog eens extra aan de lijst van drie (in S56-011) hoefde toe te voegen.

Echter, wanneer iemand geen leerstelling omtrent een 'zelf' volgt of praktiseert, betekent dit niet dat er geen zelfzucht is of kan zijn. Daarom noemt de Boeddha ook kama tanha in de lijst. Iemand kan namelijk ook best vanuit zijn eigen persoonlijke standpunt van dezelfde of soortgelijke opvattingen hebben of gewoon aan bepaalde ideeën hechten. Die ideeën kunnen geconditioneerd zijn door interne onwijze overwegingen (ayoniso manasikara) en/of geconditioneerd zijn door onwijze overwegingen of andere zaken die in de externe wereld plaatsvinden. Alle dingen komen in het bestaan door meerdere oorzaken, ook ideeën. Het internet van tegenwoordig is daar een goed voorbeeld van.

Veel mensen zijn (vanwege kama tanha) erg betrokken in de wereld. De een roept iets en de ander heeft daar ook weer z'n ideeën over. Meningen, opvattingen, ideeën; het zijn zaken waar mensen grote waarde aan toekennen. En men grijpt zich vast aan wat de zintuigen streelt (kama). Zo ontstaat er een opeenstapeling van ideeën, het bos van ideeën, het oerwoud van ideeën wat steeds verder van de realiteit leidt. Dit is het verankerd raken in het geconditioneerde (sankhata).

De arahat daarentegen, houdt zich verre van zulke dingen. Hoewel hij fysiek middenin de wereld kan leven, raakt hij er mentaal niet in betrokken, laat staan verstrikt. Hij leeft onafhankelijk (anissito) en hij grijpt zich nergens in de wereld aan vast. Hij is zelfs niet eens (door de Boeddha) gebonden aan de kennis die deel uitmaakt van het pad naar arahatschap (zie ñana bandhu). Daarnaast hecht hij daar zelf ook niet aan. Hij laat zich door niemand en niets meer conditioneren omdat hij het ongeconditioneerde (asankhata) heeft bereikt.

In M002 — Sabbasava Sutta — Alle bezoedelingen bijvoorbeeld, noemt de Boeddha alle vier de hoofdbezoedelingen. In tegenstelling tot S56-011 legt hij hier niet expliciet nadruk op de twee leerstellingen, maar op alle bezoedelingen in het algemeen. Hier is dan wel bhavasava opgenomen, maar dat is om de nadruk te leggen op het door willen gaan in het bestaan. De mensen van de wereld hechten erg aan geboorte, verheugen zich daarin, zien dat als een feestelijkheid. Maar bhavasava herinnert mensen eraan dat geboorte de voorwaarde is voor ouderdom, ziekte, dood etc., en dat is ongewenst. Bhavasava is er ook omdat de andere drie bezoedelingen er zijn.

• kamasava
• bhavasava
• ditthasava
• avijjasava

Zo zien we dat de verschillende termen elkaar niet uitsluiten met hier en daar een klein nuanceverschil. Deze bezoedelingen worden de hoofdbezoedelingen genoemd omdat ze invloed hebben op het gedrag van mensen. Echter, alle onheilzame (akusala) factoren worden bezoedelingen genoemd.

Meer lijsten

De term asava verwijst naar de hoofdbezoedelingen; er is ook een lijst van 10 (kilesa) en een lijst van 16 (upakkilesa) bezoedelingen. Deze zijn echter 'zelf-bezoedelend' zoals beschreven onder kilesa.

Zie ook

• A04-010 — Yoga Sutta — Banden
• Tanha — Algemene info over begeerte
• Tanha — De drie vormen van begeerte
• M002 — Sabbasava Sutta — Alle bezoedelingen
• Voor meer gerelateerde informatie, raadpleeg de volgende items: tanha; ditthi.