Zintuiglijkheid

Kama

kama

'Zintuiglijkheid'.

Kan duiden op: A. subjectieve sensualiteit, oftewel 'zintuiglijkheid' (intern); B. objectieve sensualiteit (extern), de 5 zintuigobjecten.

Omdat de zintuigen mensen aan de wereld binden, spreken we van externe en interne banden. In het geval van kama guna betreft het externe banden, bij kama yoga betreft het interne banden.

A. Subjectieve sensualiteit of zintuiglijkheid, is gericht op de vijf zintuigobjecten en is een synoniem voor 'zintuiglijk verlangen' (kamacchanda), een van de 5 hindernissen (pañca nivarana); met 'zintuiglijke hartstocht' (kama raga), een van de 10 banden (saññojana); met 'zintuiglijke begeerte of hunkering' (kama tanha), een van de 3 begeerten (zie tanha); met 'zintuiglijke gedachten' (kama vitakka), een van de 3 verkeerde gedachten (miccha sankappa, zie vitakka). — Zintuiglijkheid is ook een van de bezoedelingen (asava) en gehechtheden (upadana).

B. Objectieve sensualiteit wordt in de canonieke teksten meestal 'koorden of draden van sensualiteit' (kama guna) genoemd.

"Er zijn vijf koorden van sensualiteit: de zichtbare objecten, herkenbaar door het oogbewustzijn, die wenselijk, begeerlijk, aangenaam, lieflijk, sensueel en verleidelijk zijn; de geluiden (...) geuren (...) smaken (...) lichamelijke indrukken herkenbaar door het lichaamsbewustzijn, die wenselijk zijn (…)." M013; D33; M026; M059; M066.

Deze twee soorten kama worden genoemd: A. kama als mentale bezoedeling (kilesa kama); B. kama als de object-basis van zintuiglijkheid (vatthu kama); de eerste in MNid 1, §1, en vaak in de commentaren.

Zintuiglijkheid wordt uiteindelijk verwijderd in het stadium van de niet terugkerende (anagami, zie ariya puggala; saññojana)

Het gevaar (adinava) en de ellende van zintuiglijkheid wordt vaak in de teksten beschreven, bijvoorbeeld in de treffende gelijkenissen in M022; M054, en in de 'geleidelijke instructie' (zie anupubbi katha). Zie verder M013; M045; M075; Snp4-01.766 en verder; Dhp286; Dhp215.

De teksten leggen dikwijls nadruk op datgene wat de mens aan de wereld van de zintuigen bindt, dat dat niet de zintuigorganen of de zintuigobjecten zijn, maar de hartstochtelijke begeerte (chanda raga) ernaar. Zie voor dit A06-063; S35-122; A35-191.