Toename

Papañca

Papañca

'Toename'; 'uitbreiding'; 'differentiatie' etc.

In leerstellig gebruik duidt het op 'toename'; 'uitbreiding'; 'differentiatie' (proces waarbij iets zich in verschillende richtingen ontwikkelt); 'diffuusheid' (vermenging van verschillende dingen); 'veelzijdigheid' van de wereld. Het kan ook naar de fenomenale wereld in het algemeen verwijzen en naar de mentale houding van 'wereldsheid'. In mentaal opzicht is overeenkomstig met MA, de mentale activiteit die geleid wordt door begeerte en meningen. Ook betekent het 'obstakel'; 'belemmering'; 'vertraging'; 'illusie'; 'belemmering voor spirituele vooruitgang' (zie Snp4-11.874).

A04-173 : "Zover het veld van de zesvoudige zintuiglijke indruk reikt, zo ver reikt de wereld van diffuusheid (of de fenomenale wereld (papañcassa gati), de wereldse dingen, wereldse verlokkingen, illusionaire wereld). Zover de wereld van diffuusheid reikt, zover reikt de zesvoudige zintuiglijke indruk. Door het volledig vervagen en ophouden van het veld van de zesvoudige zintuiglijke indruk, komt het ophouden en het tot rust komen van de wereld van diffuusheid (papañca nirodho papañca vupasamo)."

De tegenovergestelde term nippapañca is een naam voor Nibbana in de zin van 'vrijheid van samsarische toename'. Dhp254-255: "(…) De massa is overmand door vele wereldse verlokkingen. Tathagata's zijn vrij van al die verlokkingen (papañcabhirata paja nippapañca Tathagata)."

De 8ste van 'de gedachten van een groots man' (maha purisaka vitakka; A08-030) is: "De Dhamma is voor degene die vreugde vindt in afname (het niet-wereldse, d.w.z. Nibbana); het is niet voor hem die vreugde vindt in het wereldse (lokiya)." D.w.z. dat wat steeds toeneemt (papañca).

Voor de psychologische betekenis van 'toename' of 'differentiatie', zie M018 — Madhupindika Sutta — De honingbal: "Wat een mens ook bedenkt (vitakketi), onderscheidt (papañceti) hij. En wat hij onderscheidt, daardoor ontstaan ideeën en overwegingen van toename (papañca sañña sankha) in hem."

Papañca houdt daarom ook het 'opblazen' in, in de zin van iets 'groter maken dan het is' of het laten groeien van 'het bos van ideeën'.

In de commentaren komen we vaak een drievoudige classificatie tegen: tanha, ditthi, mana papañca, wat waarschijnlijk de wereldse diffuusheid behelst die gecreëerd is door begeerte, verkeerde inzichten en eigendunk.

M011.5: 'Maar vrienden, is dat doel voor iemand die vreugde vindt in en gelukkig is met toename (papañca) of is dat doel voor iemand die geen vreugde vindt in en gelukkig is met toename?'

Extra aanbevelingen