Latente neigingen

Anusaya

anusaya

'Latente neigingen'; 'latente tendensen'; 'latente inclinaties'.

Het zijn er zeven: 1. zintuiglijke begeerte (kama raga = kama tanha of raga); 2. afkeer (patigha); 3. speculatieve mening (ditthi); 4. sceptische twijfel (vicikiccha); 5. eigendunk (mana); 6. hunkering naar continuering van bestaan (bhava raga); 7. onwetendheid (avijja). S36-006; D33; A07-011; A07-012

Latente neigingen zijn bezoedelingen, maar hebben daarnaast een speciale rol: "Deze dingen worden 'neigingen' genoemd omdat, vanwege hun hardnekkigheid, zij keer op keer de voorwaarden (paccaya) dreigen te zijn voor het ontstaan van steeds weer nieuwe zintuiglijke begeerte, etc." Vis 22: 60

De Boeddha onderwijst dat de bezoedelingen zich in drie lagen in de geest bevinden (dit geldt dus ook voor andere lijsten van bezoedelingen):

1. De meest basale is het niveau van de latente tendensen (anusaya), waar een bezoedeling enkel sluimerend ligt zonder enige activiteit.
2. Het tweede niveau is het stadium van manifestatie (pariyutthana), waar een bezoedeling, door de invloed van een stimulans, opborrelt in de vorm van onheilzame gedachten, emoties, en wilshandelingen (kamma).
3. Dan, op het derde niveau, gaat de bezoedeling aan een zuivere mentale manifestatie voorbij, om een onheilzame handeling door lichaam of spraak, in beweging te zetten. Daarom wordt dit niveau het stadium van overschrijding (vitikamma) genoemd.

Yam 7, stelt eerst vast in welke wezens welke neigingen aanwezig zijn, en welke neigingen, en ten opzichte van wat, en in welke sfeer zij bestaan. Daarna geeft zij een verklaring omtrent hun overwinning, hun doordringing, etc. Raadpleeg Guide 6; 7. Overeenkomstig de Kath houden verscheidene oude boeddhistische scholen er abusievelijk de opvatting op na, dat de anusaya's, zoals deze, louter latent zijn, en daarom karmisch neutrale kwaliteiten zijn, wat echter in strijd is met de Theravada gedachte. Raadpleeg Guide 5; 88; 108; 139.