Is boeddhisme een religie?
Hoe je iets noemt is één ding. De ware betekenis erachter is vaak een ander ding.
Inhoudsopgave
Persoonlijke ideeën
Op de vraag of boeddhisme een religie is, is het antwoord afhankelijk van welke betekenis je aan het woord 'religie' geeft. Want de betekenis wordt vaak — zoals bij veel zaken — ingevuld door persoonlijke ideeën die mensen over iets hebben.
Er zijn boeddhisten die vinden dat boeddhisme geen religie is omdat religie een geloof is. In dat geval bestaat er dus ook al een vooropgezet idee dat het woord 'geloof' heeft ingekleurd. Weer anderen, mensen die in een goddelijke schepper geloven, zouden kunnen zeggen dat religie geen geloof is omdat een religie 'door mensen verzonnen of gemaakt is'. Zulk een groep mensen bestaat ook. Het zijn allemaal ideeën die een kern missen en met elkaar in strijd zijn omdat ze gekleurd worden door persoonlijkheid.
Hoe belangrijk zijn woorden wanneer de betekenis van die woorden slechts door ideeën is bepaald? Zo krijgen woorden als 'religie', 'geloof' etc., voor veel mensen een persoonlijke betekenis die heel anders kan zijn dan de werkelijke betekenis die erachter schuilgaat.
Wanneer je een onderzoek instelt kun je achter de waarheid van iets komen. Na dat onderzoek zullen alle ideeën en aannames verdwijnen en kun je de werkelijke betekenis ervan ontdekken. Het woord dat je er dan aan toekent is nog steeds slechts een conventionele aanduiding. Daar kun je nog steeds allerlei ideeën over hebben.
Belangrijk onderscheid
Wanneer de geest volledig op zichzelf kan staan en zich door niets en niemand laat beïnvloeden, dan leert hij echt zien, echt begrijpen, omdat hij dan dingen duidelijk kan onderscheiden. Dit echte begrijpen vervangt ideeën en aannames waardoor de werkelijke betekenis wordt blootgelegd.
De boeddhistische Leer is niet een dogma dat door een mysterieus wezen middels een profeet aan de mensheid wordt verkondigd. Boeddhisme is niet een verzinsel maar een ontdekking. De Boeddha heeft als mens de oorzaak en de beëindiging van lijden zelf door rechtstreekse kennis ontdekt. Dit is uniek en dus anders in vergelijking met andere religies.
De Boeddha had zelf ervaren dat oefening nodig is om bevrijding van lijden te realiseren. Daarom heeft hij naast zijn Leer ook een volledig trainingssysteem opgezet. De inspanning om te oefenen om bevrijding van lijden te realiseren, is geheel aan onszelf. Boeddhisme is dus niet louter dogmatisch, maar daarnaast vooral ook een training. Ook hierdoor onderscheid het boeddhisme zich van andere religies. Zie ook pariyatti.
Appels en peren
Omdat er een groot onderscheid bestaat kan je niet alle religies over één kam scheren. Appels met peren vergelijken is niet realistisch. Als je aan 'religie' de betekenis toekent die hierboven is aangegeven, en je noemt boeddhisme een religie, dan kan met die definitie niets mis mee zijn. Je kunt het ook een leefwijze noemen. Echter, mensen die zichzelf boeddhist noemen, maar er niet naar leven en dus niet oefenen, hebben slechts een idee over wat boeddhisme is. Dat zijn geen echte dhammanuvatti's. In die zin heeft 'boeddhisme' of 'religie' geen enkele betekenis, hoe mooi de naam ook is die je eraan koppelt.
Zoals gezegd kan er ook een idee over het woord 'geloof' zijn dat een betekenis invult. Als je gelooft in de Boeddha, de Dhamma en de Sangha, en je geloof (saddha) is goed gefundeerd en dus ondersteund door begrip, dan geloof je (daarin). Echter, de Boeddha benadrukte altijd dat hij zijn Leer heeft onderwezen als een vlot waaraan niet vastgeklampt moet worden[1]. Zo kan je boeddhisme dus ook een geloof noemen, maar dan heeft dat een heel andere betekenis dan bijvoorbeeld het christendom, het hindoeïsme of de islam.
Naam of betekenis?
Welke naam je iets geeft, doet er niet zo toe. Het gaat om de ware betekenis. Wanneer je een renpaard een bepaalde naam geeft zal het er niet meer of minder om presteren. De toestand van het paard verandert niet vanwege de naam. Het gaat erom wat het paard in zich heeft.
Oorspronkelijk noemde de Boeddha zijn Leer, de 'Leer en Discipline' (Dhamma Vinaya) wat eenvoudig vertaald kan worden in 'De boodschap van de Boeddha' (Buddha Sasana). En tegenwoordig zeggen we Theravada. Ondanks de verschillende namen is de Dhamma nog steeds gewoon de Dhamma.
Of je boeddhisme nu 'Leer van de Boeddha', 'boodschap van de Boeddha', 'religie van de Boeddha' etc. noemt, is niet zo van belang. Geen enkel van deze namen maken de Dhamma anders zoals die is. Precies zoals bij het renpaard dat niet anders zal gaan presteren vanwege de naam die het draagt. Bij elk woord kun je een idee hebben; ideeën creëren een kloof tussen jou en de werkelijkheid. Daarom is het veel belangrijker om de ware betekenis van iets te begrijpen.
Eén ding is zeker: voor wie de Dhamma niet bestudeert en dus ook niet beoefent, heeft zowel de naam als de betekenis geen enkele waarde.
Eindnoten
[1] Zie De gelijkenis van het vlot.
RegID | xJzFAgux5jmKvQK |
---|---|
Bijgewerkt | 14 december 2022 11:26:29 |
Auteur | Peter van Loosbroek — Ananda |
Locatie | www.sleuteltotinzicht.nl |
Copyright | Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm |
Overig | Geen |