Het ontdekken van de huizenbouwer
Gahakarakam
Het ontdekken van 'de huizenbouwer' is het met wijsheid doorzien van het mentale proces van bewustzijn en mentale formaties die gepaard gaan met een drang om steeds maar door te gaan in het bestaan.
'De huizenbouwer'.
In deze verhandeling verwijzen we naar de verzen Dhp153-154 van de Dhammapada die de Boeddha uitsprak op het moment van zijn verlichting.
Wedergeboorte is een fundamentele basis in de beoefening van het boeddhisme en dus veel meer dan louter een geloof in wedergeboorte. Veel mensen in de wereld zien wedergeboorte als iets voordeligs, maar dat is te wijten aan onwetendheid en de drang oftewel de begeerte om steeds maar te worden, door te willen gaan in het bestaan. In het tweede vers zegt hij: "tanhanam khayam ajjhaga", wat letterlijk 'het ophouden van begeerte bereikt' betekent, hetgeen Nibbana is. De Boeddha leert dat wedergeboorte juist het probleem is voor het voordeel van de gehele mensheid.
Omdat wedergeboorte zo'n fundamentele basis is om te begrijpen, is het belangrijk te begrijpen wat wedergeboorte is zodat je het kunt stoppen. Het zien van de huizenbouwer is een grote zegen. Wanneer je begrijpt wat die huizenbouwer is en hoe je die uitschakelt, zul je een geluk ervaren dat ongekend is.
De Boeddha sprak deze twee verheven verzen (udana) van de Dhammapada uit (Dhp153-154) op de dag van zijn verlichting, juist tegen zonsopgang, hetgeen zijn transcendentale morele overwinning en zijn innerlijke spirituele ervaring helder weergeeft. Hij was gedwongen rond te dolen op deze lange reis (samsara) en als gevolg daarvan was hij onderhevig aan lijden (dukkha) omdat hij niet de architect van dit huis kon ontdekken en de ideeën van een zelf niet begreep.
2.2. Toen sprak de Gezegende de monniken toe met de volgende woorden: "Monniken, het is vanwege het niet begrijpen, het niet doorzien (pativedha) van de vier Edele Waarheden (cattari ariya sacca), dat ik, zowel als jullie, voor lange tijd hebben rondgedoold in de cyclus van geboorte en dood (samsara). Welke zijn deze vier? Vanwege het niet begrijpen van de Edele Waarheid van lijden (dukkha) hebben wij voor lange tijd rondgedoold in de cyclus van geboorte en dood; vanwege het niet begrijpen van de Edele Waarheid van de oorzaak (samudaya) van lijden (...); vanwege het niet begrijpen van de Edele Waarheid van de opheffing (nirodha) van Lijden (...); en vanwege het niet begrijpen van de Edele Waarheid van het Pad (magga) dat leidt tot de opheffing van lijden hebben wij voor lange tijd rondgedoold in de cyclus van geboorte en dood. Maar nu, monniken, is vanwege het begrijpen, het doorzien van dezelfde Edele Waarheid van lijden, van de oorzaak van lijden, van de opheffing van lijden en van het Pad dat leidt tot de opheffing van lijden — de hunkering naar worden (bhava tanha) afgekapt, vernietigd is datgene dat naar worden leidt, en is er geen wedergeboorte meer."
D16 — Maha Parinibbana Sutta — Het grote heengaan
Uit de Dhammapada:
153. Gedurende vele geboorten in samsara heb ik verwoed gezocht naar de bouwer van dit huis, maar niet gevonden. Het herhaaldelijk geboren worden, is vol met lijden.
anekajati samsaram sandhavissam anibbisam gahakarakam gavesanto dukkha jati punappunam
154. O bouwer van dit huis, nu heb ik je gezien! Jij zult nooit meer een huis bouwen. Al jouw balken zijn vernietigd, al jouw dakspanten zijn afgebroken! De geest heeft het Ongeconditioneerde bereikt, het ophouden van de begeerte is bereikt!
gahakaraka dittho'si puna geham na kahasi sabba te phasuka bhagga gahakutam visankhitam visankharagatam cittam tanhanam khayam ajjhaga
Toen hij in zijn allerlaatste geboorte in diepe afzonderlijke meditatie verbleef die hij volledig ontwikkeld had gedurende zijn niet-aflatende zoektochten, ontdekte hij door zijn eigen inzicht, de zo moeilijk te bevatten huizenbouwer. Deze huizenbouwer verbleef niet buiten hem, maar in de diepste diepten van zijn eigen geest. Het was het mentale proces van waarnemingen en gevoelens die zijn visie en denkbeelden bepaalden in combinatie met diverse mentale formaties (sankhara) zoals de dwangmatige drang oftewel de begeerte naar bestaan (bhava tanha) dat de maker, de architect, de huizenbouwer was. Dit mentaal proces is in alle wezens latent aanwezig, met uitzondering van de arahat. Dat wat door iemand zelf gemaakt is, kan ook door dezelfde persoon vernietigd worden. De ontdekking van de architect is het introspectieve (zelfonderzoekende) gewaarzijn van het mentale proces, hetgeen het proces stopt. Dit is arahatschap. In deze verzen wordt dit weergegeven als 'het ophouden van de begeerte'.
De ondersteuning van dit zelfgemaakte huis is de drang om dit huis te blijven bouwen oftewel de begeerte naar bestaan (bhava tanha). De structuur is de mentale constructie (kamma formaties). Het uiteenvallen van de structuur door het mentale proces gewaar te zijn, resulteert in de volledige vernieling van het huis, het ophouden van wedergeboorte.
Met de vernietiging van het huis bereikt de geest de ongeconditioneerde staat, hetgeen Nibbana is. Hier haalt de Boeddha zijn ontelbare zwerftochten in het bestaan aan welke lijden met zich meebrengen. Dit is een feit dat duidelijk bewijst dat wedergeboorte een fundamentele basis is in de beoefening van het boeddhisme en dus meer dan louter een geloof in wedergeboorte. De Boeddha verklaart dat wedergeboorte het probleem is voor het voordeel van de gehele mensheid.
Het Jataka Commentaar verhaalt dat de Bodhisatta in zijn geboorte als de asceet Sumedha, als volgt overdacht:
Net zoals er lijden is,
zo moet er ook geluk zijn.
Dus, de gedachte dat bestaan is,
zo moet naar niet-bestaan worden gezocht.
Net zoals er hitte is,
zo moet er ook welkome koude zijn.
Dus, de gedachte dat het drievoudige vuur bestaat,
zo moet naar Nibbana worden gezocht.
Net zoals er kwaad is,
zo moet er ook het goede zijn.
Dus, de gedachte dat geboorte werkelijk bestaat,
zo moet naar niet-geboorte worden gezocht.
Zolang iemand onderworpen is aan de drang, aan de begeerte, maakt iemand nog steeds nieuwe kamma activiteiten (nisankhiti) die moeten continueren in een of andere vorm in de eeuwig durende cyclus van het bestaan, de ronde van geboorte en dood (samsara). Wanneer alle vormen van deze begeerte zijn uitgeroeid, houden reproducerende kamma krachten op te functioneren en bereikt iemand Nibbana waarmee de cyclus van geboorte en dood wordt gestopt. Het boeddhistische concept van bevrijding is de stopzetting van deze altijd herhalende cyclus.
Extra aanbevelingen
- Voor aanvullende info, zie Dhp153-154.
| RegID | b7pxGcYAdWG5gOf |
|---|---|
| Bijgewerkt | 25 mei 2024 07:33:46 |
| Auteur | Peter van Loosbroek — Ananda |
| Locatie | www.sleuteltotinzicht.nl |
| Copyright | Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm |
| Overig | Geen |