Algemene info over begeerte
Tanha
De algemene betekenis van begeerte in relatie tot belangrijke aspecten.
'Begeerte'; 'hebzucht'; 'hartstocht'; 'zelfzucht'; 'hunkering'; 'dorst'. Synoniem: raga; lobha; abhijjha; kama.
Begeerte is een geïntensiveerde vorm van zintuiglijke verlangen (kamacchanda).
Begeerte is de hoofdoorzaak van lijden en van de alsmaar continuerende cyclus van ontelbare wedergeboorten. In ethische zin betekent tanha: begeerte, hebzucht, hartstocht etc., maar psychologisch — en vanuit boeddhistisch perspectief gezien — betekent het 'het kleven van de geest aan mentale objecten'.
De meest frequente synoniemen voor tanha zijn raga en lobha. Het is een van de drie immorele wortels (mula).
In de tweede edele waarheid heeft de Boeddha drie vormen van begeerte aangegeven welke de hoofdoorzaak zijn van lijden:
19. "En wat, monniken, is de edele waarheid van de oorzaak (samudaya) van lijden? Het is de hunkering (tanha) die wedergeboorte (ponobhavika) veroorzaakt en welke gepaard gaat met zintuiglijke hartstocht (kama raga) hetgeen bevrediging zoekt in dingen, dan weer hier, dan weer daar, namelijk: hunkering naar zintuiglijke geneugten (kama tanha), hunkering naar bestaan (bhava tanha), en hunkering naar niet-bestaan (vibhava tanha)."
Tanha is de 8e link in de formule van het afhankelijk ontstaan (paticcasamuppada) en wordt geconditioneerd door gevoel (vedana) dat weer geconditioneerd wordt door contact (phassa) etc. Zie o.a. paticcasamuppada; D22; A03-061.
Met betrekking tot de 6 zintuigobjecten, zijn er 6 soorten van begeerten: begeerte naar vormen (rupa tanha), naar geluiden (sadda tanha), naar geuren (gandha tanha), naar smaken (rasa tanha), naar tastbare objecten (photthabba tanha) en begeerte naar mentale objecten en/of gehechtheid aan dogma's (dhamma tanha). (6 x 6 zintuigen x 3 (verleden, heden en toekomst) = 108 kanalen van begeerte). M009; D15
Er zijn 18 'gedachtekanalen van begeerte' (tanha vicarita) die interne aanleiding geven en 18 die externe aanleiding geven. En omdat ze in het verleden, in het heden en in de toekomst verschijnen, zijn het er in totaal 108. Zie A04-199; Vibh 17 (Khuddakavatthu Vibhanga).
Met betrekking tot het drievoudige bestaan (de drie sferen, zie avacara), zijn er 3 soorten: begeerte naar de zintuiglijke wereld (kama tanha), naar de fijnstoffelijke wereld (rupa tanha), en de onstoffelijke wereld (arupa tanha). D33
Over begeerte naar bestaan (bhava tanha) is gezegd:
"Geen eerste begin van de begeerte naar bestaan kan worden waargenomen, monniken; voordat het er was niet en ook niet nadat het in het bestaan kwam. Maar het kan zo gezien worden, dat begeerte naar bestaan haar specifieke voorwaarde (paccaya) heeft. Ik zeg, monniken, dat ook de begeerte naar bestaan haar voorwaarde heeft, dat het voedt (sadharam) en niet zonder voorwaarde is. En welke is dat? 'Onwetendheid', dient men daarop te antwoorden."
A10-062
"Onwetendheid en begeerte naar bestaan, worden 'de voor de hand liggende oorzaken die naar gelukkige en ongelukkige bestemmingen (koersen van bestaan (gati))' genoemd."
Vis 17: 36-42
| RegID | yUAw0CJy3buibgQ |
|---|---|
| Bijgewerkt | 12 februari 2024 16:09:35 |
| Auteur | Peter van Loosbroek — Ananda |
| Locatie | www.sleuteltotinzicht.nl |
| Copyright | Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm |
| Overig | Geen |