Eigendunk volledig doorgrond

Mana

mana

'Eigendunk'; 'arrogantie'; 'hooghartigheid'; 'verwaandheid'; 'zelfverheffing'; 'hoogmoedswaan'; 'pronkzuchtig'; 'ijdel'; 'praalziek'; 'het verkeerd beoordelen van dingen en mensen'.

Als je erg hecht aan wat je weet, dan kun je niet openstaan voor wat er is. Dit is omdat mana hierin een rol speelt. Maar in tegenstelling daarentegen: als je aandachtig bent, is er aandacht voor wat er is, dan is er sprake van een open geest. Dit is omdat mana dan geen of een minder krachtige rol speelt.

Deze logica is zeer essentieel in de gehele Leer van de Boeddha, en eigenlijk is er al alles mee gezegd. Echter, de ongetrainde geest is heel snel en geraffineerd. Hij is vol misleidingen waaruit vele problemen en moeilijkheden ontstaan. De ongetrainde geest leeft onder invloed van Mara, de verleider. Daarom zei de Boeddha: 'Waar indachtigheid ontbreek, daar krijgt Mara de ruimte.'

Weet dat alle mensen aanvankelijk in meer of mindere mate last hebben van mana, van eigendunk. Het is alleen volledig verdwenen bij het bereiken of verwerven van arahatschap.

Ik zal duidelijk en in eenvoudige taal uitleggen wat eigendunk (mana) precies is en waarom dit het lijden in stand houd. Elke edele discipel (ariyasavaka), mensen die zich bezigen met wat de Boeddha werkelijk heeft geleerd, weten dat er tien banden (saññojana) zijn die wezens aan het lijden binden. Deze tien banden zijn slechts 'markeringen' of 'hoofdpunten' die de belangrijkste zaken binnen een complex gebeuren aangeven. Op die manier is het voor mensen makkelijker om een bepaalt proces te begrijpen. Precies dit is de onderliggende bedoeling van deze pagina. Ik zal het erg eenvoudig uitleggen met herkenbare gebeurtenissen uit het dagelijks leven. Dit wordt denk ik de belangrijkste pagina die ik ooit heb geschreven.

Wanneer de tien banden zijn doorgekapt, is bevrijding van lijden een feit. Echter, eigendunk, arrogantie, is de voeder van een 'persoonlijk bewustzijn', van 'persoonlijke meningen, opvattingen'. En dit is de eerste van de tien banden (ditthi). Arrogantie houdt het 'ik', het 'ego' in stand. Ik zal straks uitleggen waarom dit sterk samenhangt met zintuiglijk verlangen (kamacchanda). Wie eerlijk en rechtvaardig is, zal door de beoefening van het Edel Achtvoudige Pad zijn 'ik' oftewel Het zelf overwinnen. De banden worden afgezwakt en eigendunk, de achtste band, verdwijnt. Dan rest er nog een minuscuul stukje onrust (uddhacca) in de geest, de negende band. En als ook dat teniet gedaan wordt, is daarmee een hindernis voor helder begrip verwijderd. Een onrustige geest kan immers niet helder begrijpen. Wanneer onrust volledig verdwenen is en de geest zeer stabiel is (een onverstoorbare staat heeft bereikt), dan verdwijnt daarmee onwetendheid (avijja), de tiende band. Dit impliceert het volledig begrijpen van lijden, de oorzaak, de opheffing en het pad dat leidt tot de opheffing van lijden. Dan zit de grote taak erop. Iedereen die vastbesloten is kan dit bereiken. Dit is de boodschap van de Boeddha, onze Leraar.

Hoewel het hechten aan meningen (ditthi) de eerste van de tien banden is, en onwetendheid (avijja) de laatste, is het belangrijk te begrijpen welke rol eigendunk (mana) in het gehele proces van de tien banden vervult en ze in stand houdt. Ik zal het zeer duidelijk neerzetten. Dit is nodig want slechts een rijtje van de tien banden uit je hoofd leren heeft niet de kracht van ware wijsheid waarmee perfect doorgrond wordt wat mana precies is. De toelichting zal veel mensen helpen, maar een perfecte doorgronding van eigendunk kan alleen worden bewerkstelligd door de beoefening van de Dhamma. Pas bij het verwerven van arahatschap is het volledig doorzien van eigendunk pas een feit (dan noemen we dat manabhisamaya). Pas wanneer je ergens uitgestapt bent, begrijp je datgene het beste.

Ik zal veel aspecten laten zien waardoor het begrijpen van eigendunk erg duidelijk wordt en wat dit voor consequenties heeft. En het gaat niet alleen over de zelfverheffing, want mana heeft ook betrekking op jezelf als minder dan anderen beschouwen. Dit impliceert dat je weinig zelfvertrouwen hebt waardoor je erg opkijkt tegen autoriteit.

Weet dat mana heel veel leed teweeg brengt, bij jezelf en bij anderen. Wat ik dan ook voorheb met deze pagina, is een bijdrage te leveren aan de bescherming van jezelf en die van anderen. Wanneer deze pagina is uitgewerkt zal dit uitgebreid zijn beschreven. Uit diep mededogen voor de mensheid.