Meditatieve verdiepingen — Deel 4

Nee, want mensen zijn sociale wezens.

Meer leren…

Het is wel belangrijk dat je bepaalde tijden fysiek alleen moet kunnen zijn. Want dan maak je jezelf niet afhankelijk (nissito) van dingen en mensen.

Het is nodig dat er een radicale revolutie in onze geest plaatsvindt. We moeten willen veranderen.

Meer leren…

Het verstandig nadenken (yoniso manasikara) over het bestaan en de eigen toestand is een cruciale stap. Als je weet dat alle dingen veranderen, dan weet je ook dat je jezelf kunt veranderen. De Boeddha verwierf de verlichting vooral omdat hij een waar revolutionair was.

Het bespiegelen van de staat van de geest, in welke toestand hij verkeerd.

Meer leren…

Zie de rubriek Indachtigheid van de geest — Cittanupassana op Satipatthana — De meditatie van indachtigheid.

Het is het opkomen, het ontstaan, het in bestaan komen van verschijnselen.

Meer leren…

Alle dingen die opkomen, zijn opgekomen aan de hand van iets anders, van een voorwaarde. Bekijk de definitie van paccaya. Afhankelijk van dit ontstaat dat. Daarom zijn alle dingen 'geconditioneerd'. Het hele bestaan is een geconditioneerde toestand, inclusief wijzelf, zowel fysiek als mentaal. Zodra er een (mentaal) vastgrijpen is, zetten we het proces van conditionering in ons in gang. Dan raken we 'geconditioneerd'. Dan maken we onszelf afhankelijk (nissito) van andere geconditioneerde dingen. Afhankelijk van dit ontstaat dat waardoor 'het bestaan' gaande gehouden wordt.

Wij zijn niet afhankelijk, maar door onszelf vast te grijpen maken we onszelf afhankelijk van geconditioneerde dingen (sankhata) waardoor het ongeconditioneerde (asankhata) oftewel Nibbana, niet kan worden bereikt.

De staat van de geest heeft betrekking op in welke staat of toestand de geest op een bepaald moment verkeerd.

Meer leren…

De staat van de geest is een voortdurend veranderende toestand. De ene keer kan de geest heel alert zijn, de ander keer afgeleid, verdrietig, vreugdevol, kalm, gelijkmoedig, verstoord etc. Op elk moment de toestand van de geest kennen is erg belangrijk.

Zie de rubriek Indachtigheid van de geest — Cittanupassana op Satipatthana — De meditatie van indachtigheid.

Nee, afgezien van het feit dat het mentale verschijnselen zijn en geen fysieke, heeft de staat van de geest dezelfde kenmerken als alle andere dingen.

Meer leren…

De staat van de geest kan je, eenvoudigweg gezegd, zien als reacties op reacties waardoor er een 'kettingreactie' ontstaat. Net zoals alle andere dingen binnen het bestaan, heeft de staat van de geest de eigenschappen opkomen (uppada) en vergaan (vaya) in zich. De staat van de geest is opgebouwd uit verschijnselen die allemaal dezelfde kenmerken in zich dragen: anicca, dukkha en anatta. En ook de staat van de geest is aan verandering onderhevig (viparinama dhamma).

Alles wat in het bestaan is gekomen, dus ook de staat van de geest, zijn geconditioneerde dingen.

Dan kun je zien en begrijpen wat zich daarin afspeelt en kun je begrijpen hoe de geest functioneert.

Meer leren…

Wanneer er onheilzame aspecten zijn zoals de vijf hindernissen (pañca nivarana), kun je deze verwijderen door ze niet in stand te houden, er geen voeding (ahara) aan te geven of het tegengestelde te doen. Bijvoorbeeld, wanneer er kwade wil is, kun je liefdevolle vriendelijkheid beoefenen. Wanneer je ziet dat factoren van verlichting (bojjhanga) niet ontwikkeld zijn, kun je jezelf oefenen om ze te ontwikkelen.

Op den duur zal het bespiegelen van de geest een goede gewoonte zijn geworden. Wanneer er dan op een bepaald moment 'heftige dingen' gebeuren, er verkeerde gedachten in je komen of emoties dreigen de overhand te krijgen, kun je dit direct zien. Door het te zien kun je die toename een halt toeroepen en voorkomen dat het in kracht toeneemt en zelfs geheel verdwijnt.

Wanneer je niet ziet en niet begrijpt wat er zich in de geest afspeelt, zul je jezelf steeds op sleeptouw laten nemen door de listen van de geest. Hij wordt dan steeds sluwer en listiger. Dan is hij als een verkeerde vriend voor je, een vijand. Want wanneer je niet ziet en niet begrijpt wat er zich in de geest afspeelt, gaat alles vanzelf de verkeerde kant op. Maar wanneer je helder ziet en begrijpt wat er zich in de geest afspeelt, laat je jezelf veel minder en uiteindelijk niet meer door de geest misleiden. Dan zal hij als een goede vriend gaan functioneren. Wanneer de geest bewaakt wordt, maak je hem als een instrument dat in staat is het pad naar innerlijke vrede te tonen. Maar onbewaakt, of als hij niet helder is, zal hij steeds meer moeilijkheden creëren.

De geest creëert moeilijkheden vanwege bezoedelingen.

In de diepste lagen van de geest.

Meer leren…

Omdat ze verborgen liggen in de diepste lagen van de geest worden ze 'latente neigingen' of 'latente tendensen' genoemd (anusaya).

Goede concentratie, veel aandacht en eerlijkheid oftewel oprechtheid van geest (ujukata).

Vanwege de helderheid van bewustzijn kunnen we in de diepere lagen van de geest doordringen waar de bezoedelingen zich verborgen houden.

Meer leren…

De helderheid van bewustzijn neemt vooral toe wanneer we alle geconditioneerde dingen in de geest loslaten. Omdat de geest het oude loslaat kan hij steeds nieuw zijn. En als hij steeds nieuw is, is hij niet geconditioneerd. Zie ook conditionering.

Vanwege aandacht ontstaat juist begrip (samma ditthi) oftewel helderheid van bewustzijn (sampajañña).

Meer leren…

Reminder: de jhana's staan voor de graad van de zuiverheid van bewustzijn.

Doordat we zien dat er bezoedelingen zijn en doordat we begrijpen wat deze teweegbrengen, vindt de aanvang van het uitrukken vanzelf plaats. Wanneer de aanvang van uitrukken plaatsvindt zijn ze nog niet verdwenen, maar dan hebben we een methode ontdekt waarmee we een enorme ballast (upadhi) van ons af kunnen werpen. Wanneer deze ballast is afgeworpen, is het einde van lijden bereikt.

De gehele bevrijding draait steeds om juist begrip (samma ditthi) oftewel wijsheid (pañña) of inzicht (vipassana).