In meditatie niet tellen

Wanneer het niet zo goed wil lukken om de aandacht bij de ademhaling te houden, wordt vaak (verkeerd) onderwezen om de ademhaling te tellen. Dit is niet correct en ook niet volgens de instructies van de Boeddha zelf. Als we objectief kijken naar wat hij onderwijst, is het heel simpel.

In de meest belangrijke toespraken zoals M118 en D22, zegt hij omtrent de training in oplettendheid met betrekking tot de ademhaling:

Wanneer het tellen een goed idee zou zijn, dan zou de Boeddha dat advies echt wel gegeven hebben, nietwaar? Maar hij zegt nergens, werkelijk helemaal nergens, dat je maar moet gaan tellen als het even niet zo goed lukt. Daarentegen geeft hij het advies om ijverig en vastberaden te zijn. Want het moet goed begrepen worden dat het steeds gaat om het trainen van de aandacht. Dat is waar het om gaat en niet om het opentrekken van een trukendoos.

Met de woorden 'altijd indachtig' benadrukt de Boeddha het doel, hetgeen louter aandacht/indachtigheid is, niets meer. Het is verstandig om de woorden van de Boeddha heel serieus te nemen. Maar veel mensen, ook monniken en nonnen, verzinnen er zelf wat bij, al is het met de beste bedoelingen.

Je aandacht bij de ademhaling houden is natuurlijk erg belangrijk, maar dat heeft als doel om de concentratie naar een hoger niveau tillen. Dat is het doel. Het doel op zich is niet om de aandacht langer bij de ademhaling te kunnen houden. M.a.w.: als je je aandacht langer bij de ademhaling kunt houden doordat je een truck toepast, betekent dit niet dat je aandacht/concentratie beter is geworden of daar beter door wordt. Een voorbeeld:

Wanneer er iets is waardoor je snel afgeleid bent, kan je iets leuks gaan doen om dat te voorkomen. Maar hierdoor wordt je concentratie er niet beter op, die blijft gewoon van hetzelfde niveau. Je bent namelijk niet bezig geweest om je concentratie te trainen, maar om iets leuks te doen. Daarmee omzeil je de kern van de oefening. En dat is toch echt heel wat anders.

Wanneer je door middel van een truc zoals het tellen, je aandacht beter bij de ademhaling kunt houden, dan komt dat niet door een betere aandacht, maar door de toegepaste truc. Zo kan dit de schijn wekken dat je aandacht verbeterd is, maar dat is niet zo. In het dagelijks leven, in de sleur van alledag, is het ook van belang dat je aandachtig bent. Dan ben je ook niet steeds bezig om je ademhaling te tellen, zelfs niet het letten op je ademhaling. Aandacht moet daarom een 'pathway' worden.

Aandacht wordt niet verbeterd door een truc toe te passen. Hierdoor schiet je dus aan het feitelijke doel voorbij. Wanneer het erop aankomt op essentiële momenten in je dagelijkse leven, beschik je ook niet over een trukendoos; dan is de mate van getraindheid in aandacht beslissend.

Wat mensen ook zeggen hoe het zou moeten, probeer in eerste instantie de woorden van de Boeddha altijd heel serieus te nemen. Hij is je uiteindelijke leraar.