Dhammapada hoofdstuk 19 — Gevestigd in de Dhamma

Als iemand in een geval haastig met willekeur oordeelt over wat goed en wat verkeerd is, dan is zijn oordeel niet gebaseerd op gerechtigheid. Maar de wijze persoon oordeelt op basis van onderzoek en zonder vooroordelen over wat goed en wat verkeerd is.

Die wijze persoon die het recht toepast en over anderen oordeelt, onpartijdig, zonder vooringenomenheid en zonder willekeur, wordt bewaakt door en is in overeenstemming met de wet van rechtvaardigheid. Zulk een persoon wordt beschreven als zijnde 'gevestigd in de Dhamma'.

Een persoon kan niet als geleerd of wijs worden betiteld louter doordat hij veel spreekt. Hij die veilig (khemi) is (d.w.z. bevrijd), iemand die niet haat en die geen angst heeft, zulk een persoon wordt terecht een geleerd persoon genoemd.

Iemand is niet bedreven in de Wet van Rechtvaardigheid doordat iemand louter veel spreekt. Zelfs als iemand slechts een klein beetje van de Dhamma heeft gehoord, maar de essentie ervan heeft ervaren, dan is hij bedreven in de Dhamma.

Iemand wordt geen ouderling (thera) louter doordat hij kaal geworden is of doordat zijn haren grijs geworden zijn. Iemand die enkel en alleen oud geworden is (zonder de groei van moraliteit en wijsheid) is vergeefs oud geworden.

Met waarheid worden hier de Vier Edele Waarheden bedoeld en met Dhamma de Leer van de Boeddha. Wanneer deze diep in iemands hart gevestigd zijn, wordt iemand geweldloos, zelfbeheerst en gedisciplineerd. Hierdoor wordt hij standvastig en vrij van bezoedelingen. Zulk een wijs mens wordt terecht een ouderling genoemd.

Louter vanwege iemands verbale vaardigheden, zijn indrukwekkende stijl van spreken of vanwege zijn charmante voorkomen, maakt iemand geen mooi en zuiver mens zolang hij hebzuchtig, jaloers en bedrieglijk is.

Een persoon die al deze kwade zaken heeft ontworteld en uitgeroeid, die zich heeft bevrijd van bezoedelingen (asava), zulk een persoon wordt een zuiver mens genoemd.

Een individu die de religie van de Boeddha niet beoefent, die onwaarheden spreekt, die vol hebzucht en zelfzucht is, kan geen asceet (samana) worden door louter het kaalscheren van zijn hoofd.

Als een individu een einde heeft gemaakt aan alle zonden, zowel de kleine als de grote zonden, dan wordt hij beschreven als een asceet vanwege het feit dat hij geen enkele slechte daad meer begaat.

Niemand wordt een monnik (bhikkhu) omdat hij bij anderen om voedsel bedelt. Ondanks het feit dat hij bedelt, wordt een individu geen monnik zolang hij een verderfelijke leer aanhangt. Dit vers sprak de Boeddha tot een brahmaan die vond dat de Boeddha ook hem een monnik diende te noemen omdat ook hij bedelt, net zoals een boeddhistisch monnik.

Wie boven goed en slecht is uitgestegen en het pad van de hogere discipline betreedt, hij die wijselijk de wereld beschouwt, die persoon verdient het inderdaad om monnik te worden genoemd.

De onwetende persoon die er dwaze manieren op na houdt en blijkbaar verward is, kan weliswaar het stilzwijgen beoefenen — de soberheidoefening van de heiligen (muni's). Dit maakt hem echter geen heilige. Maar een wijs persoon die het goede en het slechte weegt, zoals iemand die weegschalen hanteert, weegt het goede en het slechte en kiest voor wat goed is.

Omdat hij weegt wat goed en wat verkeerd is, schuwt hij het kwade. Vanwege dit feit is hij een heilige (muni). Door zijn heilige wijsheid is hij capabel om beide werelden (de sferen van het goede en het kwade) te wegen, d.w.z. dat hij perfect de gevolgen hiervan begrijpt.

Een persoon die levende wezens kwelt is geen edel mens. Het is de wijze persoon die terecht een ariya wordt genoemd, want deze persoon kwelt geen enkel levend wezen, hij is een edel individu.

Deze twee verzen zijn voor de monniken een aansporing om zich in te spannen om de staat van vlekkenloosheid (Nibbana) te verwerkelijken. Er wordt hen gevraagd hun inspanning niet te laten afzwakken bij het realiseren van enkele zaken die zij verworven hebben, zaken die slechts een voorbereidende functie hebben op het pad naar het uiteindelijke doel.

Monniken, rust niet tevreden doordat je regels en ceremonies handhaaft. Ben zelfs niet tevreden met bijzondere geleerdheid. Ook zouden jullie niet tevreden moeten zijn met het verwerven van mentale kalmte. Rust ook niet tevreden bij het bereiken van mentale afzondering terwijl je denkt: 'Ik heb de zegening van verzaking ervaren die niet door het gewone volk ervaren wordt.' Verslap niet in je inspanning totdat je het Nibbana verworven hebt.