Dhammapada hoofdstuk 18 — Onreinheden

Nu ben je als een verdroogd, verkleurd blad. Het eerste zuchtje van de wind doet je vallen. De machten van de dood zijn voor je gekomen. Je staat nu op de drempel van de dood en je hebt geen enkel proviand voor onderweg.

Wees als een lamp, een eiland, een toevlucht voor jezelf. Streef vastberaden en ijverig en wordt een wijs mens. Bereik vrij van onzuiverheden en bezoedelingen, de hemelse wereld van de Edelen.

Nu zit de toegewezen lengte van je leven erop. Je bent binnen het bereik gekomen van de koning van de dood (Yama). Daartussen heb je geen rustplaats. En het ziet er naar uit dat je ook geen proviand voor de reis hebt.

Wordt daarom een lamp, een eiland, een toevlucht voor jezelf. Streef vastberaden en wordt een wijs mens. Bevrijd van onzuiverheden, vrij van bezoedelingen, ga je niet meer de cyclus van geboorte en ouderdom in.

Wijze personen verwijderen, moment na moment, beetje bij beetje, hun eigen bezoedelingen, precies zoals smids onzuiverheden van zilver verwijderen.

De roest die uit ijzer ontstaat consumeert (erodeert) het ijzer zelf. Op dezelfde manier vernietigen slechte daden die uit een individu ontstaan, de individu zelf.

Voor formules die herinnerd dienen te worden, is het niet reciteren de roest. Voor huizen is de nalatigheid van de inwonenden de roest. Voor het uiterlijk is het niet verzorgen de roest. Voor een schildwacht is onoplettendheid de roest.

Voor vrouwen is laakbaar gedrag de smet. Voor vrijgevige personen is gierigheid de bezoedeling. Kwade daden zijn een smet in deze en in de volgende wereld.

O monniken, er is een veel grotere bezoedeling dan deze bezoedelingen. De meest erge bezoedeling is onwetendheid (avijja). Wanneer je van deze bezoedeling verlost bent, ben je zonder bezoedelingen, vlekkeloos.

Wanneer een individu geen gevoel van schaamte heeft, schijnt het leven voor hem gemakkelijk te zijn omdat hij kan leven zoals hij dat wenst zonder rekening te houden met wat anderen er van denken. Met de vaardigheid van een sluwe kraai kan hij elke destructieve daad verrichten die hij wil. Maar net zoals dat van de kraai, is het schaamteloze leven van die persoon niet schoon. Hij is vol eigendunk en bekommert zich totaal niet om anderen.

Het leven is moeilijk voor een individu die bescheiden is, die gevoelig is en die zichzelf binnen de morele grenzen houdt. Die altijd streeft naar wat puur is, die niet gehecht is, die niet sluw en niet schaamteloos is, die een zuiver leven leidt en vol inzicht is. Maar eenmaal goed getraind, is dit soort leven veel aangenamer en uiteindelijk moeiteloos.

Als in deze wereld een persoon leven vernietigt, onwaarheid spreekt, neemt wat niet is gegeven en seksueel wangedrag begaat door naar de partner van een ander te gaan.

Iemand die toegeeflijk is in bedwelmende dranken, vernietigt reeds in deze wereld (oftewel in dit of zijn huidige bestaan) zijn eigen wortel.

Daarom, mens, moet je weten dat kwade daden moeilijk te beteugelen zijn. Letterlijk staat er: 'zonder beteugeling zijn' (oftewel gepaard gaan zonder beteugeling, d.w.z. uitgevoerd door slechte mensen zonder beheersing). Let erop, dat je niet toestaat dat hebzucht en slechte daden je een lange periode van lijden laat bezorgen.

De mensen geven naar gelang hun geloof dat zij hebben in de ontvanger. Zij geven naar gelang naar gelang hun vreugde. Als iemand jaloers is vanwege het verdiende drinken en voedsel, dan zal hij nooit tot een geconcentreerde geest komen. Omdat zijn geest niet goed geconcentreerd is, verwerft hij geen innerlijke rust.

Als iemand deze jaloezie volledig heeft vernietigd, met wortel en al uitgerukt heeft, dan zal hij inderdaad dag en nacht een geconcentreerde geest hebben. Omdat zijn geest goed geconcentreerd is, verwerft hij innerlijke rust.

Er is geen vuur als hartstocht. Er is geen wurggreep als haat. Er is geen net als onwetendheid. Er is geen rivier vergelijkbaar met begeerte.

De fouten van anderen worden met alle helderheid geobserveerd, maar de eigen fouten zijn moeilijk te zien. Iemand scheidt de fouten van anderen en brengt ze naar boven zoals dat gebeurt bij het wannen: gedorst graan wordt in een wan geschud om het kaf naar boven te halen en het zodoende van het graan te scheiden. Maar hij verbergt zichzelf zoals een vogelaar zich met bladeren en takken camoufleert. (Vaak wordt hier een bedrieglijke dobbelaar aangehaald, maar het betreft hier het echt een vogelaar (satho).

Er zijn mensen die de gewoonte hebben om keer op keer de fouten van anderen op te merken. Zij maken anderen constant belachelijk. Hun eigen bezoedelingen gedijen voorspoedig en zij zijn verre van een staat die onbezoedeld is.

In de lucht zijn er geen voetstappen (of een pad) te bespeuren. Op dezelfde manier zijn er, buiten het boeddhistische systeem, geen personen die als een heilige (samano) kunnen worden aangemerkt. Het gewone volk is overmand door vele wereldse verlokkingen, maar de Boeddha's zijn door die verlokkingen niet aangetast.

In de lucht zijn er geen voetstappen (of een pad) te bespeuren. Op dezelfde manier zijn er, buiten het boeddhistische systeem, geen personen die als een heilige (samano) kunnen worden aangemerkt. Geen enkel samengesteld ding (het geconditioneerde) is eeuwig, niets blijft bestaan. De Boeddha kent geen opgewondenheid en is niet ongerust.