Wijsheid

Pañña

pañña

'Wijsheid'; 'begrip'; 'kennis'; 'inzicht'.

De Pali term pañña omvat een erg breed veld. Echter, de specifieke boeddhistische kennis of wijsheid, als een onderdeel van het Edel Achtvoudige Pad (ariya atthangika magga) als bevrijding, is inzicht (vipassana). D.w.z. de intuïtieve kennis die de vier stadia van heiligheid (zie ariya puggala) tot stand brengen en de realisatie van Nibbana, en tevens bestaat uit het doordringen (pativedha) van vergankelijkheid (anicca), lijden (dukkha), en het onpersoonlijke (anatta) van alle bestaansvormen. Voor meer details, zie ti lakkhana.

Met verwijzing naar de toestand van het ontstaan van kennis of wijsheid, onderscheid men drie vormen: 1. kennis die gebaseerd is op nadenken (cinta maya pañña); 2. kennis die gebaseerd is op leren (suta maya pañña); 3. kennis die gebaseerd is op mentale ontwikkeling (bhavana maya pañña).

D33

1. "Gebaseerd op nadenken (cinta maya pañña) is die kennis die men heeft verworven door zelf na te denken, zonder het van anderen te hebben geleerd."

2. "Gebaseerd op leren (suta maya pañña) is die kennis die van anderen vernomen is en zodoende verkregen is door te leren."

3. "Gebaseerd op mentale ontwikkeling (bhavana maya pañña), is die kennis die iemand op de een of andere manier verkregen heeft middels mentale ontwikkeling die de fase van volledige concentratie bereikt (zie appana samadhi)."

Vis 14

Wijsheid is één van de vijf krachten (zie bala), één van de drie soorten van training (zie sikkha), één van de perfectheden (paramita), en één van de zeven schatten (dhana).