Ruimte

Akasa

akasa

'Ruimte'.

'Ruimte', is volgens het commentaar van twee soorten: A. begrensde ruimte (paricchinnakasa of paricchedakasa); B. eindeloze ruimte (anantakasa), dat wil zeggen, kosmische ruimte.

A. Begrensde ruimte, onder de naam akasa dhatu (ruimte element), behoort tot de groep, welke afgeleid is van de groep van lichamelijkheid (zie de opsomming bij pañca upadana kkhandha; Dhs 638) en de zesvoudige classificatie van elementen, zie dhatu; M112; M115; M140. Het is ook een kasina meditatie object. Het wordt als volgt omschreven:

"Het ruimte element heeft het kenmerk van afgebakende vorm. Haar functie is het aanduiden van de grenzen van vorm. Het openbaart zich als de bepalingen van vorm; of haar openbaring bestaat uit zijnde onaangeraakt (door de 4 grote elementen, zie dhatu), en in holen en spleten of openingen. Haar directe oorzaak is de afgebakende vorm. Het is vanwege het ruimte element dat iemand van materiële afgebakende dingen kan zeggen: 'dit is boven, dit is onder, dit is rond.'"

Vis 14: 63

B. Eindeloze ruimte wordt in Asl ajatakasa genoemd, 'niet verbonden', dat wil zeggen, onbelemmerde of lege ruimte. Het is het object van de 1e onstoffelijke meditatieve verdieping (jhana) namelijk, de sfeer van onbegrensde ruimte (akasanañcayatana).

Volgens de Abhidhamma filosofie heeft eindeloze ruimte geen objectieve realiteit (het is puur conceptueel), dat aangeduid wordt door het feit dat het niet binnen de heilzame drie-eenheid (kusalatika) valt, die de gehele realiteit omsluiten. Latere boeddhistische scholen aanschouwden dit als een van de vele ongeconditioneerde of ongecreëerde staten (asankhata dhamma) — een visie die verworpen wordt in Kath. Theravada boeddhisme erkent alleen Nibbana als een ongeconditioneerd element (asankhata dhatu, zie Dhs 1084).