Gewaarzijn

Vijañana

vijañana

'Gewaarzijn'; 'het kennen (van een object)'.

Het is een samenstelling van vija ('ware kennis') en ñana ('kennis'; 'begrip'; 'intelligentie'; 'inzicht'). Het komt neer op 'de dingen zien zoals ze werkelijk zijn' (yathabhuta).

Gewaarzijn moet niet verward worden met bewustzijn (viññana) dat juist heel persoonlijk en daarom subjectief is. Gewaarzijn is objectief. Dit betekent niet dat gewaarzijn zonder bewustzijn is, maar het persoonlijke, het ego, het 'ik' heeft er geen aandeel in.

De dingen zien zoals je ze wilt zien, is heel wat anders dan de dingen zien zoals ze werkelijk zijn. In het eerste is het de aanwezigheid van zintuiglijke verlangens (kamacchanda) en in het laatste de afwezigheid oftewel het opgeven (nekkhamma) ervan dat het primaire verschil maakt.

Helder gewaarzijn wordt ontwikkeld door de training in indachtigheid oftewel de satipatthana training. Wat hierin cruciaal is, is dat er geen mentale associaties omtrent 'ik' zijn (attanuditthimuhacca). Zodra het idee van 'ik' tussenbeide komt ontstaan er moeilijkheden omdat het 'ik' de weg van verdeeldheid is, niet van eenheid, harmonie en vrede (vupasamaya).

Gewaarzijn is de basis voor intuïtief inzicht.

Extra aanbevelingen