Evenwichtigheid van de vermogens

Indriya samatta

indriya samatta

'Evenwichtigheid'; 'balans'; 'harmonie van de vermogens'.

Evenwichtigheid van de vermogens is verbonden met de 5 spirituele vermogens oftewel krachten: geloof (saddha); energie (viriya); indachtigheid (sati); concentratie (samadhi); wijsheid (pañña). Zie bala; indriya 15-19.

Van deze, zijn er twee paren vermogens, die in elk van de vermogens elkaar goed in balans dienen te houden, namelijk: geloof en wijsheid (saddha, pañña) aan de ene kant, en energie en concentratie (viriya, samadhi) aan de andere kant. Buitensporig geloof met onvoldoende wijsheid leidt tot blind geloof, terwijl buitensporige 'wijsheid' (zonder het geloof in de Boeddha) met onvoldoende geloof tot listigheid leidt. Op dezelfde manier leidt grote energie of inspanning (viriya) met een zwakke concentratie (samadhi), naar rusteloosheid, terwijl sterke concentratie met onvoldoende energie tot luiheid leidt.

Ofschoon voor beide vermogens in elk van de twee paren een uitgebalanceerde graad van intensiteit wenselijk is, moet men erop toezien dat indachtigheid tot de meest krachtige graad ontwikkeld wordt want indachtigheid is het kardinale startpunt voor alle goede dingen. Zie Vis 3.

Voor wat betreft de energie is het wellicht vermeldingswaardig om dit ook in het licht te zien van het bestuderen en het beoefenen van de Dhamma. Het is niet goed en het heeft geen zin om je te fixeren op de Leer alsof er niets anders bestaat. Door fixatie kun je je doel voorbij schieten waardoor de essentie wordt gemist. Het is belangrijk dat je inspanning ongedwongen is en het op een natuurlijke wijze een onderdeel van je leven wordt. Gewoon je best doen om te weten waar het in de Dhamma om draait en het juiste doen. Dan wordt het een natuurlijk proces en kun je van de Dhamma genieten. Maar als de geest dwangmatig één richting opgedreven wordt, kan zijn energie er destructief uitkomen.