Herken wat boeddhistische meditatie niet is

In het boeddhistische systeem, resulteren de hogere gedragsregels in de zuivering van de geest. Dientengevolge heeft de ontwikkeling van de geest, meditatie dus, een belangrijke plaats in de juiste beoefening van het boeddhisme. De mentale oefening, bekend als meditatie, wordt in alle religieuze systemen teruggevonden. Bidden is een soort van redenerende meditatie en in het hindoeïsme wordt het reciteren van sloka's en mantra's gebruikt om de geest tot kalmte te brengen in een staat van ontvankelijkheid. Bij de meeste van zulke systemen wordt het doel geïdentificeerd met algemene psychische resultaten die ergens uit voortkomen zoals de visioenen in een semi-trance staat of de geluiden die gehoord worden. Maar dit zijn niet de vormen van meditatie die in het boeddhisme beoefend worden.

In vergelijking met andere systemen die maar weinig kennis hebben over de geest, haar functies en haar krachten, is het voor de meeste mensen moeilijk om een onderscheid te zien in zelfhypnose — de ontwikkeling van mediumachtige staten — en het ware proces van mentale verheldering en directe waarneming hetgeen het object is in de boeddhistische mentale ontwikkeling, genaamd bhavana (vertaald als meditatie). Het feit dat mystici van elke religie in zichzelf staten teweeggebracht hebben waarin zij visioenen zien en stemmen horen die in overeenstemming zijn met hun eigen religieuze opvattingen, duidt erop, dat hun meditatie slechts alleen geresulteerd heeft in het naar de oppervlakte brengen van concepten die al eerder — vanwege culturele conditionering — zijn ingebed in de diepere regionen van hun geest. De christen ziet en onderhoudt zich met de 'heiligen' die hij al kent, de hindoe visualiseert de goden van het hindoe pantheon, etc. Toen Sri Ramakrishna Paramahamsa, de Bengaalse mysticus, zijn gedachten begon te wenden naar het christendom, zag hij visioenen van Jezus in zijn meditaties, in plaats van zijn vorige ingeprente beelden van de hindoe Avatars.

Vanwege het beoefende hypnotische onderwerp komt de mediteerder steeds makkelijker in staat zich te doen overgeven aan de suggesties die door de hypnotiseur opgelegd worden. Iedereen die dit onderwerp bestudeert, zal een connectie zien tussen de mentale staat van inwilliging die hij heeft bereikt en de vaardigheid waarmee de mystici elke soort van ervaring teweeg kan brengen die hij maar wil ondergaan.

En er is nog een andere latente mogelijkheid in de beoefening van meditatie: de ontwikkeling van mediumachtige vermogens waarbij de persoon actueel wezens in verschillende sferen van bestaan kan zien en horen; de werelden van hemelwezens (deva loka) en bijvoorbeeld de wereld van de ongelukkige geesten (apaya). Deze werelden, die het dichtst bij onze eigen wereld staan, zijn de meest makkelijk toegankelijke, en dit zou wel eens de ware verklaring kunnen zijn van de psychische fenomenen van westers spiritualisme.

Hoe dan ook, geen van deze dingen is het doel binnen de boeddhistische meditatie. Zij kunnen opkomen vanwege verstoringen in de meditatie en ze zijn niet alleen geen doel van meditatie, maar vooral ook hindernissen die overwonnen moeten worden. De christen die Jezus ziet of de hindoe die zich onderhoud met Bhagavan Krishna, mag gerust tevreden zijn dat hij het doel van zijn religieuze leven vervuld heeft, maar een boeddhist die een visioen ziet van de Boeddha, weet maar al te goed dat hij alleen maar succes geboekt heeft in het projecteren van een geloof dat in overeenstemming is met zijn eigen mentale beeld. Want de Boeddha is na zijn algehele heengaan, na zijn Parinibbana, volgens zijn eigen woorden, 'voor niemand meer zichtbaar'. Net zoals in het geval van elke arahat.

Er is dus een essentieel verschil tussen boeddhistische meditatie en die van andere systemen. De boeddhist die zich op het meditatieve pad begeeft, doet er goed aan dit verschil te herkennen en heel goed een helder begrip in zijn eigen geest te vestigen van wat het is en wat hij probeert te doen.