Misverstanden en woordgebruik

Opheldering over verkeerd begrepen boeddhistische aspecten, inconsistent woordgebruik of woorden die meerdere betekenissen kunnen hebben.

Inhoudsopgave

Woordgebruik: onaangenaam of pijnlijk

Dubbele betekenis: geluk

Verkeerd begrepen: piti

Woordgebruik: neutraal gevoel

Verkeerd begrepen: neutraal en gelijkmoedig

Woordgebruik: functie en staat van bewustzijn

Verkeerd begrepen: mededogen

Woordgebruik: onaangenaam of pijnlijk

In het STI wordt dukkha vedana vertaald als onaangenaam gevoel i.p.v. pijnlijk gevoel. Hoewel 'pijnlijk gevoel' een correcte vertaling is, sluit dit in principe een toestand die niet echt pijnlijk maar wel onaangenaam is, uit.

Dubbele betekenis: geluk

De Pali woorden piti en sukha betekenen allebei o.a. geluk, maar zijn niet gelijk aan elkaar.

Verkeerd begrepen: piti

Zoals in de sutta teksten, is piti vaak verbonden aan één samengesteld woord met 'blijheid' (pamojja) of 'geluk' (sukha), en hebben sommige westerse vertalers het woord piti verkeerd begrepen en zien het als een synoniem voor deze twee termen (blijheid of geluk).

Piti heeft niets te maken met een 'aangenaam gevoel' (sukha vedana, zie vedana) waarmee het vaak vergeleken wordt door mensen die er niets van begrepen hebben. Piti is niet een gevoel of gewaarwording en behoort daarom niet tot de groep van gevoelens (vedana kkhandha) die louter opkomen afhankelijk van wat onze voorkeur heeft of als het dat niet heeft, maar kan beschreven worden als 'vreugdevolle interesse'. Het kan daarom verbonden zijn met morele, immorele en neutrale staten van bewustzijn. Zie Tabel I en Tabel II .

Woordgebruik: neutraal gevoel

Gelijkmoedig gevoel of neutraal gevoel wordt vaak onvolledig vertaald door alleen het Pali woord upekkha te gebruiken. Hierdoor kan er makkelijk verwarring ontstaan. Het woord upekkha dat ook wel gebruikt wordt voor de naam tatra majjhattata, is ook een hoge ethische kwaliteit die tot de groep van sankhara's behoord en dus niet dezelfde betekenis heeft als het gelijkmoedige of neutrale gevoel. Wanneer de Pali naam wordt gebruikt voor 'gelijkmoedig gevoel' of 'neutraal gevoel', wordt in het TA upekkha vedana weergegeven om misverstanden te voorkomen.

 

Verkeerd begrepen: neutraal en gelijkmoedig

Zowel neutraal gevoel als gelijkmoedigheid (als ethisch aspect) worden beide vaak vertaald als onverschilligheid. Hoewel de twee verschillende betekenissen hebben, duidt de neutraliteit ervan zeker niet op de onverschilligheid van iemand die een ongeïnteresseerde indruk maakt en onder alles koud, afgestompt of doods blijft.

Woordgebruik: functie en staat van bewustzijn

In de literatuur in het algemeen worden de functies en toestanden van bewustzijn vaak door elkaar gehaald. De functie en de staat (of de toestand) van een bepaald type bewustzijn zijn echter twee verschillende definities. Zo verwijst patisandhi naar een functie van een type bewustzijn, terwijl patisandhi citta duidelijk naar de staat van een type bewustzijn verwijst. In STI wordt dan ook duidelijk onderscheid gemaakt tussen deze twee aspecten en wordt er een consequente verwijzing aangehouden. Zo wordt met patisandhi naar de functie verwezen; met patisandhi citta wordt naar de staat van het type bewustzijn verwezen. Bij elke beschreven functie in het wbk wordt naar de overeenkomstige staat van het desbetreffende bewustzijn verwezen zodat meer informatie makkelijk kan worden ingewonnen.

Verkeerd begrepen: mededogen

Het Pali woord karuna betekent mededogen, maar wordt naar het Engels vaak vertaald in pity hetgeen voor 'medelijden' staat. Een betere vertaling van karuna naar het Engels is compassion. Maar ook in het Nederlands wordt karuna verkeerd vertaald als 'medelijden'. Om het boeddhisme goed te begrijpen is de taal die we spreken niet van belang, maar de essentie van de Dhamma des te meer.

Karuna is een morele mentale factor. In het perspectief van de Dhamma kan de Pali betekenis van karuna daarom niet 'medelijden' zijn; medelijden draagt niet bij tot het verminderen van het verdriet of lijden van anderen en/of van jezelf. Wel draagt 'mee lijden' bij tot het vermeerderen van het verdriet en lijden van jezelf en/of van anderen. Voor wat dat betreft heeft medelijden dus niks positiefs. Medelijden is een mentale toestand die is geconditioneerd middels waarnemingen.

Mededogen daarentegen, is niet geconditioneerd, maar ontwikkeld. Het is een morele mentale factor die zich ontwikkelt wanneer het besef is ontstaan dat alle wezens onderhevig zijn aan lijden. Je wenst het geluk voor alle wezens, zonder uitzondering. Het is mededogen dat de aanzet geeft om goed voor jezelf en voor anderen te zijn. Het draagt bij aan een betere en vreedzamere wereld. In tegenstelling tot medelijden, veroorzaakt mededogen geen verdriet en lijden, maar geluk. In alle opzichten.

Document info
RegID vdXTfAt2KgeEhcK
Bijgewerkt 11 november 2021 21:52:46
Auteur Peter van Loosbroek — Ananda
Locatie www.sleuteltotinzicht.nl
Copyright Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm
Overig Geen